Varanda

|

Konaba Oé-Cusse

|

Faktus no Istória

Faktus no Istória

Oé-Cusse sai nu’udar en – klave mak hela iha tasi-ibun husi parte osidentál illa Timor-Leste nian, hafahe husi Timor-Leste seluk tanba Indonézia hela iha klaran. Ambeno (Apá Beno) hanesan naran husi reinu originál ne’ebé iha uluk Malai mutin nia tempu. Oé-Cusse halo parte husi fatin dahuluk husi illa Timor-Leste nian ne’ebé ema Portugés hela (maizumenus 1556), nune’e konsidera nu’udar bersu Timor-Leste nian.

Ho populasaun tomak hanesan 71,486 no territóriu hanesan 814 km², rejiaun ki’ikoan tropikál ne’e sai nu’udar fatin ne’ebé halo ema sira haksesuk malu liuhusi istória tanba ninia pozisaun estratéjiku. Iha sékulu da-18, ema Portu – gués no Olandés haksesuk malu no, durante Funu Boot Rua, ema Japaun halo invazaun. Depois de indivualmente deklara independencia hosi portugal iha loron rua nulu resin ualu fulan novembru tinan rihun ida atus sia hitu nulu resin lima, tropas indonesia halo invaisaun iha teritoriu timor leste tomak inklui teritoria Oé-Cusse iha loron hitu fulan desembru tinan rihun ida atus sia hitu nulu resin lima. Sira mantein to tinan rihun ida atus sia , sianulu resin sia, wainhira referendum nebe’e maka PBB fo’o, mayoria ema Timor-Leste hili atu ukun rasik an hosi Indonesia. Tuir tranjisaun nebe’e maka lidera hosi PBB, Timor Leste rekonhese hanesan nasaun indepensia iha loron ruanulu fulan maiu tinan rihun rua.

Historia ida ne’e no isolasaun giografi iha Timor Leste, permite ona Oé-Cusse  atu dezemvolve ninia rikusoin kultura, nebe’e maka uniku iha nebe’e deit iha mundu.

Send this to a friend